PROF. DR. BERKAN REşORLU BöBREK TAşı OLANLAR NASıL BESLENMELI?
Prof. Dr. Berkan Reşorlu
Böbrek taşı oluşumundan korunmada en önemli basamağı sıvı alımını arttırmak oluşturmaktadır.
Sıvı alımını arttırmak idrar hacmini arttırmakta, bu da idrar içerisinde taş oluşturan kristal yoğunluğunu azaltarak taş oluşumunu engellemektedir.
Hava sıcaklığına göre sıvı alımı günlük en az 2.5 – 3 L arası olmalıdır. Başka bir ifadeyle kişinin günde 2 L idrar yapacak kadar sıvı tüketmesi sağlanmalıdır.
Sıvı tüketiminin sıvı kaybının arttığı zamanlarda (sıcak hava, egzersiz vb.) arttırılması ve gün içine yayılarak (sirkadiyan tarzda) yapılması önemlidir. Günlük sıvı tüketimini yalnız yarım litre arttırmak taş oluşma riskini %80 azaltmaktadır.
Limon, portakal ve greyfurt suyu gibi sitratça zengin sıvıların tüketiminin taş oluşumundan koruduğu bilinmektedir. Sıvı çeşidi olarak kalorisiz ve nötral PH’ya sahip içecekler tercih edilmelidir. Genel olarak tüketimi önerilen sıvı sudur. Suyun sertlik değerinin taş oluşumunda etkili olmadığını birçok çalışma göstermiştir.
Dengeli olmak kaydıyla fiberden (liften) zengin ve sebze ağırlıklı beslenme tarzı böbrek taşı oluşumundan korunmada esastır.
Kalsiyumdan zengin peynir, süt ve yoğurt gibi gıdalar aşırı kaçmamak kaydıyla düzenli olarak tüketilmelidir. Ancak aşırı tuzlu peynir gibi çok tuzlu süt ürünlerinden uzak durulmalıdır. Bağırsakta oksalatı bağlayarak atılımını sağlayan kalsiyumun gereğinden az alımı taş oluşumuna zemin oluşturmaktadır.
Böbrek taşı olan insanlar ne yememeli?
Özellikle oksalat atılımı fazla olan kişilerde oksalatça zengin pancar, fındık, kakao, ıspanak, çikolata, soya ve buğday gibi gıdaların aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
B-6 vitamini eksikliğine ise dikkat edilmeli, C vitamini alımı sınırlandırılmalı ve Vitamin D takviyesi yapılmamalıdır. İdrarla birlikte atılan oksalatın nerdeyse %40’ı C vitamininden dönüşerek oluşmaktadır.
Aşırı tuz tüketimi idrarda kalsiyum tuzlarının kristalleşmesine sebep olmaktadır. Günlük tuz miktarının tüketimi 3-5 gramı geçmemelidir.
Yüksek miktarda hayvansal protein tüketimi idrarı asidik hale getirmekte; idrardaki sitrat gibi taş oluşumundan koruyucu madde miktarının azalmasına, taş oluşumuna yol açan kristal atılımının ise artmasına yol açar. Tüketimin günlük 1 gr/kg ile sınırlandırılması önerilir.
Araştırmalar bize sadece tuzun ve hayvansal proteinlerin kısıtlanması ile taş oluşum riskini yarı yarıya azaldığını göstermiştir.